Günümüz itibariyle neredeyse tüm wordpress eklentilerinde olan javascript geciktirme özelliği 2020 öncesinde sadece 3 eklentide vardı. Neden? Optimizasyon sektöründe de javascript geciktirme şeklinde benimsenen ve çoğunluk tarafından bilinen bir yaklaşım yoktu. 2020’den önce yıllar boyunca bu yöntem yabancılarda optimizasyona dair topluluklarda az çok konuşuluyordu.
Optimizasyon alanı çok geniş bir alan. WordPress Hız Optimizasyonu sadece wordpress’e özgü bir alan değil, php, js, asp.net, python vb. farketmeksizin herhangi bir programlama diliyle veya hazır içerik yönetim sistemiyle (opencart, drupal, magento vb. cmsler) hazırlanan sitelerde yapılabilir. Çok geniş bir alan, bu yüzden hız optimizasyonunda kimin bu taktiği bulduğunu ve yaydığını söyleyebilmemiz mümkün değil. Ancak 2015’ten beri programlama ve linux alanında Türkiye ve globalde gelişmeleri ve sistemleri takip eden birisi olarak asıl sorunun cevabını size konu altındaki kanıtlarıyla beraber vermek istiyoruz: “WordPress’te ilk kim başlattı bu javascript geciktirme akımını?”
2017-2018’den beri swift performance ve pagespeed ninja adlı wordpress eklentileri wordpress’te “javascript geciktirme” özelliğini farklı varyasyonlarla (google analytics geciktirme, adsense geciktirme vb.) sunan ve düzenli geliştirilen iki eklenti idi sadece. Hala da sunuyor ve kendilerini daha da geliştirdiler. Fakat bu iki eklenti 2020’ye kadar globalde popüler değildi. Türkiye’de hala da popüler değil. Türkiye’de 2020’ye kadar değil bu iki eklenti, js delay diye etkili bir optimizasyon stratejisi olduğunu bilen ve optimizasyonda etkili olarak kullanın kişi sayısı 10’dan az idi. Yıllar geçtikte önce globalde, sonra Türkiye’de çok popüler oldu. 2020-2021 yıllarında js geciktirme özelliğini hızlı bir şekilde wordpresste eklenti geliştiricileri eklentilerine eklediler ve geliştirmeye devam ettiler. 2022-2023’te js delay özelliği olmayan eklenti kalmadı. Hatta 2021’de litespeed cache eklentisi botları kandıran, yani sadece botlara sayfanın tam yüklenmemiş halini göstererek test araçlarında yüksek puan sağlayan guest mode adlı bir özellik geliştirdi. Ne yazık ki forumlar başta olmak üzere wordpresste optimizasyon yapan çoğu kişi bu hileyi kullanıyor ve aslında siteleri hızlandırmıyor. Sadece test araçlarında puan yüksek görünüyor. Fakat bu ayrı bir konu, o yüzden buna girmeyeceğim. Sözlerimizi toparlamak gerekirse, wordpress’te javascript geciktirmeyi ilk kez pratikte gerçekleştiren/kodlayan ve herkese açık olarak kullanıcılara sunan bu iki eklenti:
Swift Performance ve PageSpeed Ninja
Swift Performance: https://swiftperformance.io/
PageSpeed Ninja: https://pagespeed.ninja/
PageSpeed Ninja eklentisi 2023 yılının birkaç ay öncesine kadar beta sürümündeydi, henüz yeni stabil sürüme geçti. Swift Performance eklentisi ise uzun yıllar stabil sürümde yayınlandı. Ancak ana eklenti (swift performance) projesi 2024te desteği kesilecek şekilde sonlandırıldı. Ardından “yapay zeka”, “dinamik önbellek”, “admin paneli hızlandırma” başta olmak üzere WordPress’te diğer hiçbir optimizasyon eklentisinde olmayan özelliklerle 2022 yılında Swift Performance AI adıyla yeni bir eklenti olarak beta aşamasında sunuldu.
Bkz: (ilgili eklentilerin güncelleme kayıtları – js geciktirme özelliklerin hangi yılda ve ayda eklendiğine ilişkin kanıtlar):
https://wordpress.org/plugins/psn-pagespeed-ninja/#developers
